Natuurgebieden: Zaertloopvallei

Het gebied “Zaertloopvallei” is gelegen in Zoerle-Parwijs, ten westen van het dorpscentrum van Zoerle-Parwijs. Het is gelegen noordelijk van de vallei van de Grote Nete, tussen Stippelberg en Kwachtstraat, Molenstraat (Het Locht) en De Wijk. Het gebied in erkenning is 1,6 ha groot, en deels gelegen in Natuurgebied en Agrarisch gebied. De biologische waarderingskaart vermeldt waardevol tot zeer waardevol.

De Zaartloopvallei is een circa 1 km brede depressie die doorsneden wordt door de Grote en de Kleine Zaartloop. Beiden ontstaan hier door overvloedige oppervlakkige kwel. Deze beken draineren het gebied in westelijke richting naar de Grote Nete. Hooilanden en weiden, dikwijls omzoomd door houtkanten, wisselen af met kleine bosjes en hier en daar een akkertje. De bodems zijn zeer nat en zandlemig van textuur. De Stippelberg vormt een natuurlijk hoger gelegen barrière die de Zaartloopvallei in het zuiden afscheidt van de vallei van de Grote Nete. Noordelijk grenst de vallei aan de hoger gelegen gronden van het voormalige Goorheide. Het is in deze kleine en besloten zone dat oppervlakkig kwelwater opborrelt en beide beken ontstaan. Nabij Ritseldonk vervoegt de Grote Zaartloop de Kleine Laak, om iets verder in de Grote Nete uit te monden.

Op oude kaarten zien we dat hier vroeger heidevegetaties voorkwamen. Op de oude Vandermaelenkaart zien we de Kleine Zaartloop die vanuit het oosten loopt langsheen akkerland, vochtige beemden en uitgestrekt bosgebied en iets noordelijker de Grote Zaartloop die doorheen lager gelegen vochtige terreinen loopt. Nadat ze samenvloeien, stroomt het riviertje doorheen een strook met afwisselend vochtig grasland en kleine heideperceeltjes. Waar de rivier naar het zuiden afbuigt, snijdt ze doorheen een uitgestrekt weide- en akkergebied met vochtig grasland tot aan de monding met de Grote Nete.

Het gebied werd de laatste jaren vrij intensief geïnventariseerd naar de flora. De resultaten duiden op het voorkomen van fragmenten van mesofiele en vochtige hooilanden en goed ontwikkelde natte ruigten. Blauwe knoop en Grote Bevernel komen er nog in kleine restpopulaties voor. Voormalige hooilanden zijn vaak erg verruigd. Er zijn nog waardevolle fragmenten van Filipendulion-vegetaties, met zelfs overgangen naar dottergraslanden. Hierdoor dient het traditioneel hooilandbeheer herstart te worden. Op hoger gelegen gronden treffen we nog relatief schrale vegetaties aan, echter vooral op de perceelsranden. Hier vinden we Zandblauwtje en Fijn Schapengras.

De graad van oorspronkelijkheid van dit gebied is zeer hoog, en verscheidene percelen zijn biologisch waardevol tot zeer waardevol!

De fauna is wat minder onderzocht, maar de buizerd broedt in het Lorkenbos! Het gebied is erg interessant voor vogels, kleine zoogdieren en vlinders.

Natuurpunt Westerlo, toen nog onder De Wielewaal kocht er in de jaren 1998-2000 een drietal percelen, gelegen langs de Grote Zaartloop, en beheert ze. De hooilanden krijgen een (gefaseerd) maaibeheer, de naaldhoutaanplanten worden geleidelijk vervangen door loofhout, en er is aandacht voor de ontwikkeling van mantel- en zoomstructuren met allerlei struiken en ruigtekruiden. De kleine landschapselementen, met vooral houtkanten en bomenrijen krijgen speciale aandacht. De monitoring van het reservaat gebeurt vanuit Natuurpunt. Speciale aandacht gaat uit naar de dwergvleermuis, watersnip, blauwborst en ijsvogel. Het gebied is permanent toegankelijk via de veldwegen. Een landschapswandeling wordt uitgewerkt.

Het gebied werd in 2001 (Ministerieel Besluit van 19/11/2001, BS dd. 18/12/01) erkend onder nummer E-244 als natuurreservaat, in beheer bij Natuurpunt, en dit voor 1ha62a75ca. Het was onder Natuurpunt Westerlo (toen nog Dubbelloof) de eerste erkenning als Natuurreservaat, en een stimulans voor de vrijwilligers naar verdere natuur- en landschapsbescherming. Het gebied is vermeld in het PRUP van de Provincie Antwerpen als een zeer waardevol landschap.